In eerste instantie leek het verhaal van de AMD Ryzen 7 5800X3D als een nachtkaars uit te gaan. We gaven hem in onze review een Innovation-award voor de moeite, maar de lange tijd stabiele vraagprijs van 499 euro maakte hem gewoon weinig interessant om te kopen. Nu de prijs van deze processor opeens scherp is gedaald, barst de discussie rondom deze cpu onder elk zijdelings gerelateerd artikel los, en is hij as we speak zelfs het allerpopulairste product in de Pricewatch. Tijd voor een second opinion: is de Ryzen 7 5800X3D nu wel een goede deal?

Wat de 5800X3D bijzonder maakt

In de zomer van 2021 kondigde AMD de komst van 3D V-Cache aan. Dat is extra L3-cache die niet zoals gebruikelijk in de processorchip zelf zit, maar in een extra chipje letterlijk boven op de reguliere die. AMD maakt daarvoor gebruik van de chip-on-wafertechniek van chipbakker TSMC. De 5800X3D heeft hierdoor geen 32MB L3-cache, zoals de reguliere 5800X, maar 96MB: drie keer zoveel dus. De L3-cache is de grootste cache binnen de processor en als de benodigde gegevens voor een berekening hierin niet kunnen worden gevonden, moet worden uitgeweken naar het werkgeheugen, dat een ordegrootte langzamer is.

Vooral taken die aan veel data tegelijk werken of waarvan de benodigde data slecht te voorspellen valt, profiteren in de regel flink van het toevoegen van meer L3-cache. Games zijn daar een uitstekend voorbeeld van. Als de voor een bepaalde toepassing benodigde data echter op elk moment al binnen de bestaande cache paste, heeft het toevoegen van meer cache geen zin. Daarbij is cache relatief gezien erg 'duur'; de plak van 64MB extra L3-cache is meer dan half zo groot als de complete originele chip van de 5800X. De hoeveelheid cache in een cpu is dus altijd een evenwichtsoefening.

Door de forse hoeveelheid cache presteert de Ryzen 7 5800X3D bijzonder goed in games, zeker in vergelijking met andere modellen van zijn generatie, en doet hij dat ook nog eens bijzonder efficiënt. De extra cache is namelijk zuiniger dan alternatieve manieren om de gamingprestaties op te schroeven, bijvoorbeeld het opvoeren van de klokfrequentie.

Beperkingen van de 5800X3D

Een nadeel van de 5800X3D is dat het de eerste Ryzen-desktopprocessor is die je niet kunt overklokken of 'undervolten'. AMD heeft die instellingen verwijderd, omdat de nieuwe productietechniek de schaalbaarheid van de kloksnelheid in relatie tot de spanning beperkt. Omdat de karakteristieken van de cache en de processorcores zelf op diverse manieren aan elkaar zijn gekoppeld, kunnen ook de cpu-cores niet handmatig worden over- of ondergeklokt.

Gebruikers hebben inmiddels wel een manier uitgedokterd om Precision Boost Overdrive 2 toch te kunnen gebruiken op de 5800X3D, maar die is niet erg gebruiksvriendelijk en wordt vanzelfsprekend niet door AMD aanbevolen.

Huidige prijs-prestatieverhouding

De prijs is toch wel het belangrijkste wat er veranderd is aan de 5800X3D sinds we hem bij zijn introductie bespraken op Tweakers. Toen vond ik hem voor 499 euro veel te duur. Hoe zit dat nu? Tijd om onze prijs-prestatiegrafieken erbij te pakken, te beginnen met die voor de prestaties in games. Daar draait het bij de 5800X3D immers allemaal om.

De trendlijn geeft de gemiddelde prijs-prestatieverhouding in een segment aan en daar scoort de Ryzen 7 5800X3D voor zijn nieuwe prijs inderdaad keurig boven. Het verschil met de reguliere 5800X, die weliswaar goedkoper is, maar ver onder de trendlijn eindigt, is hier erg fors. De Ryzen 5 7600X scoort voor minder geld identiek aan de 5800X3D en de Ryzen 7 7700X biedt voor hetzelfde geld nóg betere prestaties. Maar die processors vereisen natuurlijk een systeem op basis van het AM5-platform, waarop ik verderop dieper inga.

Kijken we echter naar de prestaties in al onze tests, dan komt de 5800X3D er minder rooskleurig vanaf. Veel toepassingen anders dan games profiteren niet of in veel mindere mate van de extra L3-cache, terwijl je er natuurlijk wel voor betaalt.

Puur op basis van de prijzen van de processors in verhouding tot de geboden prestaties, kunnen we dus concluderen dat de 5800X3D voor gamers inderdaad een interessante optie is geworden, maar voor wie niet gamet, nog altijd geen logische koop is.

Naast de prestaties maakt ook het stroomverbruik een bijzondere processor van de 5800X3D. Door de iets lagere kloksnelheden ligt dat namelijk lager dan bij de normale 5800X, terwijl de prestaties, vooral die in games, dus aanzienlijk hoger liggen. Tijdens het gamen in Metro Exodus is de 5800X3D bijvoorbeeld bijna net zo zuinig als een Ryzen 7 5700G, terwijl hij uiteraard een stuk sneller is.

Dat wordt helemaal goed duidelijk als we het aantal watts dat een processor per gegenereerde fps nodig heeft, in een grafiek plotten. De 5800X3D komt uit op een efficiëntie van 0,50W per fps. Dat was in zijn eigen generatie al uitzonderlijk goed, maar in vergelijking met de Ryzen 7000- en 13th Gen Core-chips is het verschil al helemaal groot. De i7 13700K is bijvoorbeeld twee keer zo inefficiënt.

Het complete plaatje

Maar goed, dan hebben we alleen nog maar naar de prijzen van de processors gekeken. In de praktijk is het veel relevanter om naar het complete plaatje te kijken. De keuze voor een Ryzen 7000-processor vereist immers per definitie een socket AM5-moederbord en DDR5-geheugen, en wie nog niet zo'n processor bezit, heeft dat waarschijnlijk niet zomaar liggen. De 5800X3D kan daarentegen met DDR4-geheugen en praktisch ieder socket AM4-moederbord sinds 2017 worden gebruikt. Veel tweakers zullen al een Ryzen-build hebben, waardoor de kosten effectief worden beperkt tot alleen de aanschafprijs van de nieuwe processor. Dat maakt de prijs-prestatieverhouding al snel onverslaanbaar.

De upgrade naar een 5800X3D is misschien wel het leukst als je nog een systeem met een Ryzen 1000- of 2000-processor hebt, uit de begintijd van het AM4-platform. Daar zit waarschijnlijk nog geen supersnel 3200MT/s- of 3600MT/s-geheugen in, maar juist bij de 5800X3D heb je daar volgens onze tests niet zoveel last van. De extra grote cache ontlast in feite het werkgeheugen, waardoor de impact van snel geheugen duidelijk minder groot is dan bij andere Ryzen 5000-cpu's.

Bouw je een compleet nieuw systeem of heb je nog geen AM4-bord en omvat een upgrade voor jou dus toch al een nieuw moederbord (en geheugen)? Dan ligt de 5800X3D naar mijn mening minder voor de hand. Ik heb voor zowel de 5800X3D als de in onze tests even snelle Ryzen 5 7600X een complete upgradekit samengesteld in de Pricewatch. Dan bespaar je met de 5800X3D weliswaar 75 euro, maar je investeert dan wel in een 'dode' socket waar geen nieuwe processors meer voor uitkomen. Bovendien krijg je in dit voorbeeld een duidelijk minder luxe uitgerust moederbord, met bijvoorbeeld een vrm met losse mosfets in plaats van kwalitatief betere powerstages en zonder PCIe 5.0-ondersteuning.

Conclusie

De Ryzen 7 5800X3D is nog geen jaar op de markt, maar nu hij 200 euro goedkoper is geworden, toch zeker een tweede blik waard. Toen hij uitkwam, vond ik de innovatieve productietechniek wel gaaf, maar de prijs veel te hoog om je ook aan te raden om hem aan te schaffen.

Voor de huidige prijs van 299 euro vind ik de 5800X3D vooral een toffe optie als ultieme upgrade voor je bestaande AM4-build. Als je vooraf het bios bijwerkt, kun je vrijwel altijd je huidige moederbord en geheugen blijven gebruiken. In het geval van de 5800X3D maakt het zelfs minder uit als je nog wat ouder, langzamer DDR4 gebruikt. De kers op de taart is de enorme efficiëntie in games. In vergelijking met de high-end AMD Ryzen 7000- en Intel 13th Gen Core-processors levert hij veel meer frames per watt. Bovendien is de processor door zijn lagere verbruik ook veel eenvoudiger en stiller te koelen.

Kijk je puur naar de prijs-prestatieverhouding, vergeet dan niet dat ook processors als de 5800X, 5700X en 5600(X) in de afgelopen tijd flink in prijs zijn gedaald. In vergelijking met een Ryzen 5 5600 is de 5800X3D bijvoorbeeld 12 procent sneller in games, maar natuurlijk veel meer dan 12 procent duurder. Dat is op zich niet gek, want duurdere processors hebben vrijwel altijd een slechtere prijs-prestatieverhouding, maar staar je niet blind op de 5800X3D zonder te beseffen dat een goedkopere Ryzen 5000-processor óók een hele mooie upgrade voor je AM4-systeem kan zijn.

Voor een compleet nieuw systeem of een volledige upgrade van cpu, moederbord en geheugen is de 5800X3D een minder voor de hand liggende keuze. Een nieuwe build op basis van een van de nieuwe generaties processors is niet heel veel duurder, geeft je meer mogelijkheden voor toekomstige upgrades en biedt natuurlijk ook alle secundaire voordelen van een moderner platform.